Pomiary hałasu – gdzie, kiedy i jak można je wykonać?

Czym tak właściwie jest hałas?

Jako hałas określa się wszelkiego rodzaju niepożądane, uciążliwe i nieprzyjemne dźwięki, nie tylko te o wysokim poziomie natężenia. Długotrwała ekspozycja na dokuczliwe dźwięki może mieć negatywne skutki na zdrowie człowieka zarówno fizyczne jak i psychiczne. Osoba przebywająca w ciągłym hałasie narażona jest na pojawienie się uczucia rozdrażnienia, problemy z koncentracją oraz ból głowy. Nie można tu zapomnieć również o narządzie słuchu, który po wystawieniu na zbyt wysokie poziomy dźwięku, w zależności od długości trwania ekspozycji, może zostać czasowo lub trwale uszkodzony. Do skutków tego zalicza się chwilowy niedosłuch, uczucie „piszczenia” w uszach oraz, w najgorszym wypadku, całkowitą utratę słuchu. Jak widzisz – z pozoru błaha sprawa, zjawisko z którym każdy z nas ma styczność codziennie, a ze względu na szkodliwe działanie, skutki tego mogą być bardzo poważne.

Przebywając wewnątrz budynku, człowiek może być narażony na kilka rodzajów hałasu:

• hałas komunikacyjny – będący skutkiem ruchu na drogach samochodowych, lotniczych oraz liniach kolejowych i tramwajowych,
• hałas przemysłowy – emitowany przez pobliskie zakłady przemysłowe, sprzęty wykorzystywane w fabrykach czy pojazdy przemieszczające się na jej terenie,
• hałas komunalny – powstający wewnątrz budynków mieszkalnych, pochodzący od instalacji lub urządzeń technicznych czy sąsiadujących mieszkań i lokali usługowych.
• Hałas pogłosowy – spowodowany pogłosem wewnątrz pomieszczenia. Wzmacnia istniejące rodzaje hałasu, wyżej wymienionego oraz pogarsza walory akustyczne wnętrza.

Hałas do wnętrza obiektu może przedostawać się jednocześnie z wielu źródeł i kierunków, a nawarstwienie się wszystkich tych nieprzyjemnych dźwięków będzie miało negatywny wpływ na komfort mieszkania czy przebywania w danym miejscu. Ze względu na te czynniki, warto zainteresować się zagadnieniem pomiarów hałasu, dowiedzieć się gdzie i w jakich okolicznościach oraz w jaki sposób możliwe jest przeprowadzenie takich badań.

Pomiary hałasu wewnątrz budynków

Pomieszczenia, które objęte są ochroną przed hałasem wymieniono w normie PN-B-02151-2:1987. Jest ona powołana w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury ws. warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Zadbanie o odpowiedni poziom dźwięku jest istotne we wszelkich obiektach przeznaczonych do komunikacji werbalnej, takich jak sale audytoryjne i konferencyjne, pracownie szkolne, żłobki, przedszkola i sale zajęć w domach kultury. Normą objęte są również miejsca i placówki publiczne takie jak szpitale, gabinety lekarskie, hotele, pomieszczenia administracyjne, a także sale sklepowe, kawiarnie i restauracje.

Najważniejszy jest jednak komfort w życiu codziennym, podczas pracy czy wypoczynku we własnym domu, a co najważniejsze – cisza i spokój w nocy, podczas snu. W obrębie budynków wielorodzinnych, normą objęte są takie wnętrza jak pokoje mieszkalne, gdzie w trakcie dnia równoważny poziom dźwięku A przenikającego do pomieszczenia od wszystkich źródeł hałasu łącznie nie może przekroczyć L_Aeq = 40 dB, natomiast w nocy jest to L_Aeq = 30 dB. W pomieszczeniach sanitarnych oraz kuchniach, dopuszczalne poziomy hałasu są nieco wyższe i wynoszą one dla pory dziennej L_Aeq = 45 dB oraz dla pory nocnej L_Aeq = 40 dB. Osobno rozpatrywane są dopuszczalne wartości w przypadku hałasu przenikającego do pomieszczenia od wyposażenia technicznego (a także innych urządzeń znajdujących się wewnątrz i na zewnątrz budynku). Wyrażane są one poprzez maksymalny poziom dźwięku A dla hałasu nieustalonego lub równoważny poziom dźwięku A dla obu rodzajów hałasu. W tym przypadku wartości w nocy nie mogą przekraczać L_Aeq = 25 dB i L_Amax = 30 dB, a w dzień przekraczać L_Aeq = 35 dB i L_Amax = 40 dB.

Pomiary hałasu w środowisku

Pomiary hałasu środowiskowego można wykonywać między innymi w pobliżu istniejących zabudowań lub na terenach, gdzie planowane jest postawienie nowych nieruchomości. Dopuszczalne poziomy dźwięku dla poszczególnych obszarów środowiska zostały ustalone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r z późn. zm. Są one określone dla różnych rodzajów zabudowy, czy też faktycznego zagospodarowania. One zaś ustalane są indywidualnie dla poszczególnych obszarów, a sprawdzić to można w Miejscowych Planach Zagospodarowania Przestrzennego. Dopuszczalne poziomy hałasu dotyczą terenów pod zabudowę mieszkaniową i mieszkaniowo-usługową, pod szpitale, domy pomocy społecznej, budynki związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży oraz na cele uzdrowiskowe i rekreacyjno-wypoczynkowe.

Kiedy warto przeprowadzić pomiary hałasu?

Sytuacji, w których przeprowadza się pomiary hałasu jest wiele. Niezależnie od tego, czy badania dotyczą hałasu wewnątrz budynku czy hałasu środowiskowego, powody ich przeprowadzania są podobne. Pierwszą, najczęściej spotykaną sytuacją jest odczuwanie dyskomfortu przez osoby we własnych mieszkaniach. Takie zjawisko jest dosyć powszechne, zwłaszcza wśród mieszkańców budynków wielorodzinnych umiejscowionych na dużych osiedlach. Kolejnym powodem jest chęć sprawdzenia, czy hałas odbierany wewnątrz budynku lub poza nim mieści się w granicach dopuszczalności. Trzecim z najbardziej powszechnych powodów jest chęć zadbania o odpowiednie warunki akustyczne i wprowadzenia stosownych zabezpieczeń przeciwhałasowych.

Oprócz wysokich poziomów hałasu, często dokuczliwe są inne dźwięki o niedużym natężeniu. Ich powodem może być hałas niskoczęstotliwościowy, którego dopuszczalne poziomy również objęte są normą. Pomiary takiego hałasu również są przez nas przeprowadzane, a więcej na ten temat możesz dowiedzieć się z jednego z naszych artykułów.

Kiedy przeprowadza się pomiary hałasu wewnątrz budynków?

Mieszkańcy budynków wielorodzinnych często zwracają się do nas z prośbą o wykonanie takich badań ze względu na dokuczliwe dźwięki dobiegające z różnych źródeł wewnątrz obiektu. Należą do nich windy, bramy garażowe, wentylacje, agregaty chłodnicze, kotłownie, domofony, drzwi na klatce, instalacje sanitarne i wiele innych obiektów i urządzeń wchodzących w skład bloku mieszkalnego. Takie pomiary przeprowadzane są wewnątrz mieszkania klienta, podczas pracy danego źródła dźwięku. W zależności od tego, jaki jest jego rodzaj, cała procedura pomiarowa może zając od 0,5 godziny do nawet kilku godzin. W przypadku hałasu od źródeł, które łatwo jest zarejestrować, np. od wentylacji, badania przejdą sprawnie. Bardziej skomplikowane i wymagające poświęcenia większej ilości czasu będą pomiary hałasu od takich obiektów jak między innymi winda. W tym przypadku istotne jest aby zarejestrować pełny cykl pracy maszyny, począwszy od jej startu z danego piętra, przemieszczania się pomiędzy kondygnacjami po jej zatrzymanie się, otwieranie i zamykanie drzwi oraz nadawanie komunikatów głosowych.

Wewnątrz budynków przeprowadzane są również tzw. pomiary odbiorowe, zlecane przez inwestorów lub generalnych wykonawców. Wykonuje się je w celu sprawdzenia, czy dopuszczalne poziomy hałasu w danym obiekcie nie są przekroczone. Klientami, którzy decydują się na takie badania najczęściej są właściciele miejsc publicznych takich jak hotele, biura czy restauracje.

Kolejnym powodem jest potrzeba wykonania projektu i wdrożenia zabezpieczeń przeciwhałasowych. Powiązane jest to często z poprzednio wymienioną sytuacją, czyli gdy właściciel danego obiektu chce spełnić wymagania normowe dotyczące dopuszczalnych poziomów dźwięku. Przeprowadzenie badań pozwala nam na uzyskanie niezbędnych informacji o sposobie rozchodzenia się hałasu od źródła i jego poziomie, co jest niezbędne do podjęcia odpowiednich środków w celu zwalczania niepożądanych dźwięków.

Kiedy przeprowadza się pomiary hałasu w środowisku?

Powody badania hałasu środowiskowego są zbliżone do tych, przytoczonych dla wnętrza budynków. Często zlecane są przez osoby prywatne, które skarżą się na dyskomfort wywołany niepożądanymi dźwiękami dobiegającymi zza okna. Przykładem takiej sytuacji może być m.in. hałasująca wentylacja pobliskiego sklepu. W takim przypadku wykonuje się pomiar hałasu w świetle okna mieszkania klienta lub na jego balkonie. Czas wykonywania pomiaru zależy od wielu czynników. Jeśli moc i czas pracy źródła są znane, wówczas wykonanie pełnych badań przejdzie bardzo sprawnie i może zająć jedynie pół godziny. W przypadku nieznanego źródła hałasu, sprawa się znacznie komplikuje. W takiej sytuacji pomiary mogą potrwać od 24 godzin do nawet kilku dni, aby udało się zidentyfikować źródło niepożądanych dźwięków i zarejestrować pełen cykl jego pracy.

Ale nie tylko osoby którym przeszkadza hałas zlecają takie pomiary. Wykonujemy je również dla podmiotów, które taki hałas generują i chcą zweryfikować, czy nie powodują przekraczeń dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. Tak jak we wcześniejszym przykładzie, o takie badania zwrócić się może właściciel osiedlowego sklepu z głośno pracującą wentylacją, zarządca budynku użyteczności publicznej, właściciel zakładu przemysłowego. Wówczas przeprowadzamy pomiary w celu weryfikacji spełnienia norm. Jeżeli źródło generuje hałas o zbyt wysokim poziomie, proponujemy najbardziej korzystne rozwiązania w celu zapewnienia ochrony przeciwhałasowej, następnie projektujemy je i wdrażamy. W przypadku takiego rozwiązania problemu, osoba lub zakład będący źródłem hałasu nie musi ponosić żadnych konsekwencji, jeżeli zostaną wprowadzone odpowiednie środki. Inaczej sprawa wygląda, jeśli ktoś złoży skargę do Głównego Inspektoratu Sanitarnego, Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska lub Urzędu Starostwa/Urzędu Miasta (jeśli miasto posiada prawa powiatu). Wówczas organ taki zleca wykonanie pomiarów i jeśli wykryte zostaną przekroczenia, mogą zostać na sprawcę nałożone  decyzje prawne lub kary. Może się to wiązać m.in. z koniecznością wprowadzenia określonych ograniczeń czy środków przeciwhałasowych, a także karą pieniężną i nakazem wykonywania cyklicznych pomiarów hałasu np. raz na dwa lata.

Procedura pomiaru poziomu hałasu wewnątrz budynku

W zależności od przeznaczenia badanego pomieszczenia, pomiary należy przeprowadzić w trakcie dnia lub w porze dziennej i nocnej. Cała procedura objęta jest normą PN-B-02156, która opisuje wygląd stanowiska pomiarowego i czasy wykonania badania. Mierzoną wielkością jest poziom dźwięku A i w zależności od pory dnia, w godzinach od 6:00 do 22:00 jako czas oceny należy przyjąć nieprzerwane najniekorzystniejsze 8 godzin, natomiast w godzinach nocnych jest to jedynie 0,5 godziny. Zarówno hałas ustalony jak i nieustalony, czyli taki którego wahania przekraczają 5 dB, ocenia się za pomocą równoważnego poziomu dźwięku A. Jeżeli badany jest hałas pochodzący od konkretnego źródła, wymagane jest wykonanie dodatkowo pomiaru poziomu tła akustycznego.

Czas pomiaru powinien zostać dobrany tak, aby zostały uchwycone wszelkie zmiany poziomu dźwięku typowo występujące w danym obszarze. Podczas badania wszystkie drzwi i okna w pomieszczeniu powinny być zamknięte, a wewnątrz nie mogą znajdować się więcej niż dwie osoby, niezbędne do obsługi miernika dźwięku. Wnętrze powinno być wyposażone według jego przeznaczenia, lecz wszystkie obecne w nim źródła dźwięku muszą pozostać wyłączone. Punkty pomiarowe, w których ustawione są mikrofony, powinny być minimum 3. Sposób ich rozmieszczenia powinien być taki, aby zachowano wymagane minimalne odległości od powierzchni ścian i podłogi pomieszczenia.

Rys.1 Zdjęcie podczas pomiarów hałasu w budynku.

Procedura pomiaru poziomu hałasu w środowisku

Badania poziomu hałasu drogowego, lotniczego czy szynowego przeprowadza się w trakcie pory nocnej i dziennej. Wymagania dotyczące procedury pomiarowej zamieszczone są w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 16 czerwca 2011 r. ( Dz.U. 2011 nr 288 poz. 1697) Dla hałasu przemysłowego został utworzony oddzielny akt prawny. Wymagania dot. w jaki sposób przeprowadzić pomiary dla hałasu przemysłowego zostały zawarte w Rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 7 września 2021 r. (Dz. U. z 2021 poz. 1710)

Do oceny emitowanego hałasu stosuje się dwa rodzaje wskaźników. Pierwszym z nich jest LAeqD, a drugim LAeqN, które służą do  kontroli dopuszczalnych poziomów i warunków korzystania ze środowiska w odniesieniu do 8 najniekorzystniejszych godzin w porze dnia oraz 1 najniekorzystniejszej godziny w porze nocy..

Mierzoną wielkością jest poziom dźwięku A, na podstawie którego, po odniesieniu do odpowiedniego czasu, wyznaczany jest równoważny poziom dźwięku A lub długookresowy średni poziom dźwięku A.

Podczas badań hałasu przemysłowego, drogowego i kolejowego istotne jest żeby punkty pomiarowe były zlokalizowane w taki sposób, by wyniki pomiarów umożliwiły ustalenie miejsca o największym oddziaływaniu źródeł niepożądanych dźwięków. W przypadku terenu niezabudowanego, mikrofon należy ustawić na wysokości 1,5 m. W terenie zabudowanym, punkt pomiarowy powinien znaleźć się przy elewacji budynku ( nie bliżej niż dwa metry), który prawnie objęty jest ochroną przed hałasem. Mikrofon montowany jest w świetle okna, na dowolnej wysokości lub na wysokości 4 m nad poziomem terenu chronionego.

Rys.1 Zdjęcie podczas pomiarów hałasu środowiskowego.

Jak przygotować się do pomiaru hałasu wewnętrznego?

W celu uzyskania poprawnych wyników pomiarów należy pamiętać o kilku, bardzo istotnych kwestiach:

1. Wszystkie urządzenia zakłócające pomiar, takie jak prace budowlane, zegary ścienne, lodówki, czy wentylacja, powinny być w miarę możliwości wyłączone lub ściszone
2. Źródło dźwięku powinno pracować w normalny sposób. Warto przed pomiarem sprawdzić, czy z jakiegoś powodu nie jest ono za głośne, np. brama garażowa skrzypi, albo wentylator piszczy. Nie należy też wykonywać pomiarów na celowo ściszonych urządzeniach. Nasi inżynierowie nie ingerują w sposób działania źródła dźwięku, lecz opisują jego sposób pracy w sprawozdaniu. Jeżeli podejrzewamy celowe zmiany pracy źródła, możemy odstąpić od wykonywania pomiarów.
3. Pomieszczenia powinny zachować wentylację konieczną do normalnego funkcjonowania.
4. W pomieszczeniu nie powinny przebywać osoby postronne. W pomieszczeniu oddzielonym tylko drzwiami lub inną cienką przegrodą również nie powinni przebywać postronni ludzie, aby uniknąć niepotrzebnych zakłóceń.
5. Najlepiej, jeżeli pomieszczenie jest wykończone i umeblowane. Jeżeli tak nie jest, należy się upewnić, że z zewnątrz pomieszczeń nie dobiegają żadne zakłócenia, np. przez niewykończone okna lub drzwi.

Jak przygotować się do pomiaru hałasu zewnętrznego?

Aby wykonać poprawnie pomiary, poligon badań powinien zostać odpowiednio przygotowany. Najważniejsze kwestie, o których trzeba pamiętać to:

1. Odpowiednia praca źródła hałasu. Przed pomiarami należy upewnić się, że mierzymy faktycznie najbardziej niekorzystny wariant pracy źródła. Dopiero wtedy pomiar parametrów L_AeqD i L_AeqN ma sens. Pamiętaj, że nie mamy wpływu na to, jak źródło działa, dlatego już przed pomiarem trzeba (w miarę możliwości) zapewnić jego poprawne działanie.
2. Tło akustyczne musi być cichsze od mierzonego źródła. Z tego powodu często okazuje się, że np. pomiary hałasu od wyposażenia technicznego budynku obok są niemożliwe do wykonania, bo np. są maskowane przez pobliską drogę. W takiej sytuacji należy wykonać analizę akustyczną metodą obliczeniową.

Podsumowanie

Przytoczone w artykule problemy związane z dokuczliwym hałasem towarzyszą ci w życiu codziennym? A może twój zakład generuje nieprzyjemne dźwięki, które mogą przeszkadzać osobom przebywającym w jego otoczeniu? Zapraszamy do kontaktu z nami – gwarantujemy darmową konsultację problemu. Zachęcamy do skorzystania z naszych usług, ponieważ zawsze wykonujemy pomiary hałasu z należytą dokładnością. Sporządzimy dla ciebie również ekspertyzę w oparciu o wymogi normowe i zaproponujemy rozwiązanie, które poprawi warunki akustyczne w twoim otoczeniu.